تفاوت گویش شمال و جنوب کرمان همراه با مثال و تاریخچه
تفاوت گویش شمال و جنوب کرمان
تفاوت گویش شمال و جنوب کرمان –
گویشی که در مناطق جنوبی استان کرمان وجود دارد به عنوان گویش رودباری شناخته میشود. به‌جنوب استان کرمان شامل شهرهای رودبار،کهنوج،منوجان،قلعه‌گنج و فاریاب و قسمتی از عنبرآباد و جیرفت رودبارزمین می‌گویند. علاوه بر این در برخی از مناطق هم مرز با استان هرمزگان که هم مرز هستند نیز گویش رودباری رایج است. در نواحی رودبارزمین،گونه‌های متفاوتی از این گویش وجود دارند،این گونه ها با یکدیگر تفاوت آوایی ، واژگانی و به ندرت صرفا نحوه دارند. این گویش متاثر از گویش های همجوار است.
تا قبل از مرکزیت یافتن کهنوج تمامی منطقه به رودبارزمین معروف بود،به همین دلیل رودبار را خاستگاه اصلی این گویش می‌دانند و برخی عقیده دارند که لهجه جیرفت، شکلی تغییر یافته از گویش رودباری است اما این نظریه مورد تردید است زیرا در بررسی‌های انجام شده میان این دو لهجه تفاوت‌های در بخش‌های صوتی و واژگانی مشاهده میشود.
هر فردی با ادا چند کلمه هویت زبانی خود را به یکی از مناطق جیرفت، رودبار و کهنوج مشخص می‌سازد. سخنگویان جیرفت، کهنوج و رودباری هیچ‌گونه مانعی هنگام برقراری ارتباط با یکدیگر ندارند اگر چه هر کدام با لهجه خاص خود صحبت می‌کنند اما به اصطلاح تفاهم دو جانبه دارند. در بعضی روستاهای رودبار، قسمتی از کهنوج و در بخش‌های جیرفت و عنبرآباد زبان بلوچی متأثر از اقوام بلوچ مهاجر رواج دارد. هنگام صحبت کردن یک فرد رودباری و بلوچی، زبان میانجی لهجه رودباری است. مرز بین رودبار و بلوچستان منطقه زهکلوت و مرز میان کهنوج و هرمزگان منوجان است. هرچه از روستای جهاد آباد جیرفت به سمت کهنوج پیش می رویم، تفاوت بین لهجۀ جیرفتی با کهنوجی و رودباری آشکارتر میشود. با وجود این تفاوت‌ها، مردم جیرفت،رودبار و کهنوج را می‌توان عضو یک جامعه زبانی به‌حساب آورد.
پژوهش میدانی : ضبط مصاحبه به متن
یکی از اهدافی که در این تحقیق به دنبال آن بودیم ،پی بردن به تفاوت‌های گفتاری افراد ساکن در شمال و جنوب استان کرمان است. مثلاً افراد ساکن در ناحیه شمال کرمان ،یک کلمه را به شکلی تلفظ می‌کنند و در ناحیه جنوب کرمان، آن کلمه را به صورت دیگر تلفظ می‌کنند. در این بخش با توجه به مصاحبه‌های انجام شده در میابیم که تفاوت زبانی عمیقی وجود دارد و افراد با حرف زدن مشخص می‌کنند که متعلق به کدام منطقه استان هستند. در این بخش ابتدا متن اصلی مصاحبه براساس فارسی معیار آورده و سپس نمونه‌ای از مصاحبه با گویشوران شمال و جنوب و طیف نگاشت واژگان هدف آن‌ها را آورده میشود .واژه های هدف همگی در جایگاه تکیه قرار دارند به این معنی که آوای تولید شده از گوینده تحت تأثیر واژه های پسین و پیشین خود نیست.
جملات براساس فارسی معیار:
۱- علیرضا و پدرش تصمیم می‌گیرند به مسافرت بروند آن دو صبح جمعه از خواب بلند می‌شوند.
۲- علیرضا غذا ها را در سبد می‌گذارد و مشغول جمع کردن وسایل است که پدرش ماشین را روشن می‌کند و او را صدا می‌زند که بروند. وسایل را باکمک پدر در ماشین می‌گذارد و می‌روند به روستای نزدیک شهر.
جملات با گویش شمال کرمان:
۱- علی یو خوی باواش خَرار گذاشته بودن بِرن بِگردن دو تا شون صبح زود ای خو بلن میشن.
۲- علی یو وسایله مِهله تو سبد و مشغول چِپوندن وسایل تو سبده که پدرش ماشینا گرم میکنه و دادی میزنه که وخی بیا، وسایله خود پدرش تو ماشین مِهله و راه میفتن میرن،دهات نزدیک شهرشون
جملات با گویش جنوب کرمان
۱- علیرضا وی بواش تصمیم اگرن برن بگردن، ا دو تا سحر جمعه ای خو پا ابهن.
۲- علیرضا غذا هون اَهله تو سبد و سرگرم جمع کردن وسیله هونه که باواش ماشین روشناَکنه و صداش اَزنه تا آماده رَوتن بَهن، وسیله هون وی کمک بواش اَهله توماشین و راه اَکهن اَرن تو روستای نزدیک شهر.
نتایج
نتایج در بخش واژگانی نشان داده است که گویشوران گویش‌های شمال کرمان از افعال و واژگان فارسی رسمی(معیار) استفاده می‌کنند به طوری که واژه‌ها کاملاً قابل درک و فهم برای سایر گویشوران گویش‌های فارسی است. گویشوران جنوب کرمان از افعال و واژه‌هایی استفاده می‌کنند که نسبتاً بدون تغییر از فارسی میانه در گویششان باقی‌‌مانده است.
برای مثال ،واژه اهله ازمصدر هلیدن وهشتن به معنی گذاشتن (فرهنگ دهخدا،ذیل هلیدن) بسیار در متون منثور و منظوم ادبیات فارسی قرن ۷ یافت میشود.
منبع: مقاله بررسی تطبیقی فرهنگ شمال و جنوب استان کرمان : مطالعه موردی فرهگ زبانی
مطالب مرتبط:
معرفی کامل تمام طوایف شهرستان رودبارجنوب و زهکلوت …
معرفی ایلات و طوایف کهنوج و رودبار زمین + معرفی کهنوج
کانال های تلگرامی جنوب کرمان به همراه لینک مستقیم عضویت
دانلود پاورپوینت گزارش کامل روستاهای شهرستان رودبارجنوب استان کرمان
